Η μονάδα καταγραφής της βάσης δεδομένων είναι η ανασκαφική θέση, δηλ. η θέση εντοπισμού των αρχαιολογικών καταλοίπων. Αυτός είναι και ο βασικός πίνακας, ο οποίος συνδέεται με πίνακες που αφορούν στις ανασκαφικές επεμβάσεις, τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, το εικονογραφικό υλικό και τις βιβλιογραφικές παραπομπές.

Η φιλοξενία των δεδομένων πραγματοποιείται σε βάση δεδομένων ανοιχτού κώδικα PostgreSQL με την επέκταση PostGIS που επιτρέπει τη διαχείριση χωρικών δεδομένων. Η βάση δεδομένων σχεδιάστηκε από την ομάδα του Διπύλου και υλοποιήθηκε από την εταιρεία γεωπληροφορικής Geospatial Enabling Technologies (GET).

Πληροφοριακά στοιχεία για τις σωστικές ανασκαφές και τα ευρήματά τους αντλούνται από τις ανασκαφικές εκθέσεις που δημοσιεύονται τακτικά στα τεύχη του Αρχαιολογικού Δελτίου και άλλων επιστημονικών περιοδικών (Αρχαιολογικά Ανάλεκτα εξ Αθηνών, Πρακτικά της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, Αρχαιολογική Εφημερίδα, Το Έργον της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, Πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών, Annual of the British School at Athens, Bulletin de Correspondance Hellénique, Hesperia, American Journal of Archaeology, Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Athenische Abteilung), καθώς και σε πρακτικά συνεδρίων. Η διαδικτυακή πλατφόρμα εμπλουτίζεται διαρκώς με την ενσωμάτωση δεδομένων από νέες ανασκαφικές εκθέσεις.

Στα πεδία της βάσης δεδομένων αποδελτιώνεται και το παραμικρό δημοσιευμένο ακίνητο εύρημα (π.χ. τμήμα κτίσματος, τείχους, δεξαμενής, εργαστηρίου, αγωγού ή οδού), δηλαδή κάθε τι που διαμόρφωσε το κτιστό περιβάλλον σε μια δεδομένη χρονική στιγμή και αποκαλύφθηκε από σωστικές ανασκαφές σε οικόπεδα, οδοστρώματα, διαχωριστικές νησίδες, πεζοδρόμια, πλατείες, κτλ.· από την αποδελτίωση εξαιρούνται τα κινητά ευρήματα.

Με αφετηρία το δημοσιευμένο αρχαιολογικό υλικό για την πόλη των Αθηνών δημιουργήθηκε ένα δίγλωσσο γλωσσάρι σημασιολογικών όρων που αφορούν σε μνημεία της πολιτισμικής κληρονομιάς, συμβατό με αναγνωρισμένους θησαυρούς και λεξικά, όπως είναι το Art and Architecture Thesaurus (AAT) του Ιδρύματος Getty, το Forum in International Standards in Heritage (FISH) και το Dictionnaire méthodique de l'architecture grecque et romaine.

Τα αρχαιολογικά δεδομένα για τα ακίνητα ευρήματα των σωστικών ανασκαφών συστηματοποιούνται ώστε να καταστούν διαχειρίσιμες πληροφορίες. Δύο είναι οι κύριες ταξινομήσεις των δεδομένων αυτών: η πρώτη είναι τυπολογική ως προς τη χρήση του χώρου· η δεύτερη είναι χρονολογική ως προς την ιστορική περίοδο στην οποία εμπίπτουν.

Η τυπολογική ταξινόμηση περιλαμβάνει 12 θεματικές ενότητες χρήσης του χώρου (π.χ. μεταφορές, λατρεία, άμυνα), 63 κατηγορίες κτηρίων και κατασκευών (π.χ. οδός, ιερό, τείχος) και 109 υποκατηγορίες αυτών (π.χ. ανάλημμα, βωμός, κλίμακα). Έτσι, το τμήμα αρχαίας οδού κατατάσσεται στην ενότητα «μεταφορές» και στην κατηγορία «οδός», ενώ οι επιμέρους υποκατηγορίες είναι αναζητήσιμες μέσω της «σύνθετης αναζήτησης».

Η χρονολογική ταξινόμηση των καταλοίπων πραγματοποιείται βάσει των παγιωμένων στη διεθνή βιβλιογραφία 11 ιστορικών περιόδων της «μεγάλης ιστορίας» (και όχι αυστηρά της αθηναϊκής). Ένα κατάλοιπο που χρονολογείται, π.χ., στον 7ο αι. μ.Χ. κατατάσσεται στη Βυζαντινή περίοδο (610–1453 μ.Χ.), ενώ η χρονολόγηση στον συγκεκριμένο αιώνα εμφανίζεται στον «Πίνακα των αποτελεσμάτων».

Η αντικειμενική δυσκολία τεκμηρίωσης, που απορρέει από τον αποσπασματικό χαρακτήρα των καταλοίπων που αποκαλύπτονται κατά τις σωστικές ανασκαφές, οδηγεί συχνά τους αρχαιολόγους σε αβέβαιες χρονολογήσεις και ταυτίσεις. Κατά την καταχώριση των δεδομένων στη βάση, δεν επιχειρείται καμία ερμηνευτική παρέμβαση στις πληροφορίες που καταγράφονται από τους ανασκαφείς, με στόχο τη διατήρηση της ακεραιότητας της πρωτογενούς πηγής.

Οι ανασκαφικές εκθέσεις παρέχουν συχνά έμμεσες πληροφορίες (π.χ. στρωματογραφία, συσχετιζόμενα ευρήματα) που προσδιορίζουν τη χρονική διάρκεια ζωής των καταλοίπων, υποδεικνύοντας συνήθως είτε το πρωιμότερο εξακριβωμένο χρονικό όριο (terminus post quem) είτε το υστερότερο εξακριβωμένο χρονικό όριο (terminus ante quem). Χρησιμοποιώντας την ενότητα «Σύνθετη Αναζήτηση» της ψηφιακής πλατφόρμας, οι χρήστες μπορούν να ανακτήσουν αποτελέσματα σχετικά με τη σχετική χρονολόγηση αχρονολόγητων ακίνητων καταλοίπων, ενεργοποιώντας το φίλτρο «Συμπληρωματικά αποτελέσματα βάσει σχετικής χρονολόγησης».

Το έργο καλύπτει 17 δεκαετίες αλλεπάλληλων αλλαγών στον αστικό ιστό της Αθήνας και των ενδιάμεσων περιοχών μέχρι τον Πειραιά, με χαρακτηριστικές εξάρσεις στον αριθμό των σωστικών ανασκαφών, συνδεδεμένες με περιόδους έντονης οικοδομικής δραστηριότητας, όπως εκείνες των δεκαετιών 1960–1970. Αυτή η διαχρονική πολυπλοκότητα ανέδειξε την ανάγκη δημιουργίας μιας βάσης χαρτογραφικών υποβάθρων πολλαπλών χρονικών περιόδων, προκειμένου να καταστεί εφικτός ο αξιόπιστος εντοπισμός των ανασκαφικών θέσεων στον χώρο και τον χρόνο.

Για τον σκοπό αυτό, αξιοποιούνται διαφορετικά χαρτογραφικά υπόβαθρα, τα οποία γεωαναφέρονται κατά περίπτωση και εντάσσονται στο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς ΕΓΣΑ '87. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη χρήση των κτηματολογικών διαγραμμάτων του 2019 του Ελληνικού Κτηματολογίου, τα οποία αποτελούν το βασικό υπόβαθρο για την υλοποίηση των ανασκαφικών plots, τη γεωαναφορά των αρχιτεκτονικών σχεδίων και τη συσχέτισή τους με τις αντίστοιχες ιδιοκτησιακές μονάδες. Η ακρίβεια και η πληρότητα του σύγχρονου Κτηματολογίου αποδείχθηκαν καθοριστικές για την αποτύπωση της θέσης των καταλοίπων στον σημερινό πολεοδομικό ιστό.

Τα βασικά χαρτογραφικά υπόβαθρα που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν:

• Τοπογραφικά διαγράμματα του 1925 (Δήμος Αθηναίων)
• Τοπογραφικά διαγράμματα προ του 1936 (Δήμος Αθηναίων)
• Τοπογραφικούς χάρτες του 1974, παραγόμενους φωτογραμμετρικά (ΥΠΕΧΩΔΕ)
• Ορθοφωτοχάρτες του 2009 (Ελληνικό Κτηματολόγιο Α.Ε.)
• Κτηματολογικά διαγράμματα του 2019 (Ελληνικό Κτηματολόγιο Α.Ε.)

Καίριο ζητούμενο του έργου είναι ο εντοπισμός της ανασκαφικής θέσης· εξαιρετικά βοηθητικά για την εργασία αυτή είναι τα δημοσιευμένα σχέδια στις ανασκαφικές εκθέσεις του Αρχαιολογικού Δελτίου. Όταν τα ανασκαφικά σχέδια απουσιάζουν από τις δημοσιεύσεις, περιπτώσεις που ανέρχονται στο 65% των εκθέσεων, η διεύθυνση της ανασκαφής αποτελεί τη μόνη ένδειξη της θέσης/περιοχής όπου βρέθηκαν τα αρχαία κατάλοιπα.

Πρόσθετες πληροφορίες, όπως το όνομα του ιδιοκτήτη ή ο χρόνος κατασκευής του κτηρίου, καθώς και επιτόπια αυτοψία, συμβάλλουν στην επιβεβαίωση της χωρικής ταύτισης.

Στην περίπτωση οικοπέδων, τα όρια της ανασκαφικής θέσης υλοποιούνται με βάση τα δεδομένα των κτηματολογικών διαγραμμάτων. Στην περίπτωση σκαμμάτων κατά μήκος οδών, π.χ. στο πλαίσιο έργων κοινής ωφελείας, τα όρια αποτυπώνονται με ενδεικτικά παραλληλόγραμμα.

Στις περιπτώσεις που η έκθεση συνοδεύεται από ανασκαφικό σχέδιο, αυτό γεωαναφέρεται και διανυσματοποιείται σύμφωνα με τα εξής βήματα:

1. Σάρωση του ανασκαφικού σχεδίου.
2. Ψηφιακή επεξεργασία/προετοιμασία του σχεδίου για το στάδιο της γεωαναφοράς.
3. Γεωαναφορά του σχεδίου με βάση τα διαθέσιμα χαρτογραφικά υπόβαθρα και τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια.
4. Διανυσματοποίηση του σχεδίου – αναλυτικός σχεδιασμός του σαρωμένου αρχείου σε γραμμική μορφή.
5. Σχεδιασμός των επιμέρους καταλοίπων με γεωμετρία πολυγώνου.
6. Σύνδεση των παραπάνω πολυγώνων με τη βάση δεδομένων.

Σε περιπτώσεις ανεπάρκειας στοιχείων αναφορικά με τον εντοπισμό των ανασκαφικών θέσεων (π.χ. ασαφής διεύθυνση) ή με τη γεωαναφορά των σχεδίων (π.χ. απουσία προσανατολισμού, κλίμακας, ορίων οικοπέδου) καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια για μεγαλύτερη ακρίβεια με σκοπό την πληρότητα του χάρτη σε αρχαιολογικές πληροφορίες.

Η τήρηση αναλυτικών σημειώσεων για την ακρίβεια εντοπισμού της κάθε ανασκαφικής θέσης, επιτρέπει την κατάλληλη προσαρμογή σε περίπτωση δημοσίευσης νέων στοιχείων.

Ο ψηφιακός χάρτης εμφανίζει στον σύγχρονο αστικό ιστό τη σχέση των αρχαιολογικών καταλοίπων μεταξύ τους και επιτρέπει την πλοήγηση στις ανασκαφές της πόλης διαχρονικά. Δίνει τη δυνατότητα εφαρμογής ποικίλων κριτηρίων για βασικές και σύνθετες αναζητήσεις αναφορικά με τις γενικές ενότητες χρήσης του χώρου και τη χρονολόγηση των καταλοίπων.

Μέλημά μας είναι τόσο η επιστημονική ακρίβεια των δεδομένων όσο και η ευκολία χρήσης της ψηφιακής πλατφόρμας, ώστε ο κάθε ενδιαφερόμενος, είτε φίλος της αρχαιογνωσίας είτε γνώστης των θεμάτων αρχαίας τοπογραφίας, να έχει εύκολη πρόσβαση στα δεδομένα των δημοσιευμένων σωστικών ανασκαφών.